Ülkeler bir taraftan tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüs salgınını, insan sağlığına en az zararla atlatmak için çaba sarf ederlerken diğer yandan da ekonomilerini ayakta tutmaya çalışıyorlar Ülkeler ekonomilerini ayakta tutabilmek için çeşitli destek unsurları açıklıyorlar. Ülkeler bazında oran, miktar, süre, kapsam gibi farklılıklar olmasına rağmen uygulamalar büyük benzerlik gösteriyor. İşte dünyada ve Türkiye'de uygulanan belli başlı destekler... - Finansmana erişim kolaylıklarıSalgın döneminin en önemli sonuçlarından biri işletmelerin birçoğunun kapanarak nakit akışının tamamen kesilmesi yada talepteki daralma nedeniyle nakit akışının önemli ölçüde sekteye uğraması. Bu nedenle işletmelerin ucuz ve hızlı bir şekilde finansmana erişimleri son derece önemli hale geldi. Bu amaçla; devletler tarafından bu amaçla kullanılmak üzere fonların tahsisi, krediler üzerindeki vergi gibi maliyet unsurlarının azaltılması, kredi faiz oranlarının Devlet destekli düşürülmesi, kefaletsiz kredi sağlanması, mevcut kredilerin ödeme vadesinin ötelenmesi, gibi tedbirler alınmaktadır. - Vergisel tedbirlerSalgından etkilenen ülkelerin hemen hepsinin en çok başvurdukları tedbirlerden birisi vergi ve sigorta primleri gibi benzeri yükümlülük ödemelerinin ertelenmesi. Uygulamada bazı ülkeler bir ayrım gözetmeksizin tüm vergi ve benzeri yükümlülükleri ertelerken, Türkiye'de de olduğu gibi bazı ülkeler tüm vergileri değil bazı vergileri erteleme kapsamına alıyor. Yine ülkelerin birçoğunda işletme bazında bir ayrıma gidilmezken, yine ülkemizde olduğu gibi bazıları belirli mükellef gruplarını kapsam içine alıyor. KDV gibi bazı vergi oranlarında geçici süre için indirimlerin olması, bazı vergilerin geçici süreyle hiç uygulanmaması, Konaklama Vergisi’nde olduğu gibi yürürlüğe girmesi gereken yeni vergilerin yürürlük tarihlerinin ötelenmesi, yine KDV gibi vergilerde iade sürecinin hızlandırılması, indirilemeyen KDV’nin tamamen ya da kısmen iade edilmesi ülkelerin uyguladıkları vergisel tedbirlere örnek teşkil ediyor. - Doğrudan nakit hibe desteklerÜlkelerin özellikle işletmeler için uyguladığı destek örnekleri çoğunlukla geri alınmak üzere yapılan finansman destekleri ile yine ilerde ödenmek üzere sağlanan ertelemelerden oluşuyor. Bununla birlikte bazı ülkelerde hibe mahiyetinde doğrudan nakit desteklerde yapılabiliyor. Örneğin ülkemizde de uygulanan Kısa Çalışma Ödeneği buna iyi bir örnek. İngiltere ve ABD de olduğu gibi hane başına ya da çalışan başına belli bir miktar ödeme yapılması da bir diğer örnektir. - İstihdamın desteklenmesine yönelik desteklerGerek devletler gerekse de işletmelerin bu süreçte en önem verdikleri konulardan biri mevcut istihdamın devam ettirilmesi, insanların işsiz kalmamaları. Bu amaçla ülkelerin en çok başvurduğu yöntem, biz de de olduğu gibi Kısa Çalışma Ödeneği benzeri uygulamalarla Devletin işletmelerin istihdam maliyetlerinin bir bölümünü karşılamaları. Gerek ülkemizde gerekse tüm dünyada bu salgından en çok etkilenen sektörlerin başında Turizm Sektörü geliyor. Şu anda dünyanın yarıdan fazlası evlerinden dışarı çıkmazken, dünyadaki ülkeler arası uçuşlar neredeyse durma noktasına gelmiş durumdayken uzmanlarının tahminine göre turizm sektöründe 2020 sezonunun yitirildiği yönünde. Turizm Sektörü konaklama, seyahat acentası, ulaşım, yeme-içme, eğlence ve buralara mal ve hizmet sağlayan birçok alt sektörü içine alan bir sektör. Dolayısıyla etkisi oldukça fazla. Bu nedenle de genel tedbirlere ilave olarak özel tedbirlerin alınması ve desteklerin verilmesini gerektiren bir sektör. Ülkemizde 1.5 milyon civarında doğrudan, bunun birkaç katı dolaylı istihdam sağlayan sektör, yıllık 40 milyar doları bulan döviz girdisiyle de ekonomimiz için vazgeçilmez bir sektör. Gerekli önlemler alınmaz ise sadece 2020’yi değil gelecek birkaç yılı da kaybetme riskimiz var. Bugüne kadar ortaya konan ve Turizm Sektörünü ilgilendiren uygulamalar, destekler şu şekilde: - 518 Sayılı VUK Tebliği ile birçok sektör gibi Turizm Sektörü Mücbir Sebep sayılan sektörler içerisine alındı. Buna göre Haziran 2020 sonuna kadar verilmesi ve ödenmesi gereken KDV ve Muhtasar beyanname ve ödemeleri 6 şar ay ertelendi, benzer erteleme Sigorta primleri için de uygulamaya konuldu. - Nisan 2020 de yürürlüğe girmesi gereken Konaklama Vergisi 2021 başına ertelendi, - Haziran 2020 sonuna kadar ödenmesi gereken irtifak hakkı bedelleri, ecri misil gibi ödemeler 6 ay ertelendi, - İç hat uçuşlarında KDV oranı 30.06.2020 ye kadar 18 den 1’e indirildi, - Kısa çalışma ödeneğinden diğer sektörler gibi yararlanılabiliyor, Diğer ülkelerde turizm sektörüne yönelik olarak ülkemizde uygulanan tedbirler dışında bazı farklı uygulamalarda söz konusu. Örneğin Almanya, Fransa, Yunanistan da olduğu gibi bazı ülkelerde peşin ödenen paket tur bedellerinin iadesi yerine Devlet garantili kupon verilmesi uygulaması ve buna yönelik tüketiciyi koruma yasalarında değişiklik yapılırken Avustralya ve Fransa da olduğu gibi sadece Turizm Sektörünün yararlanabileceği dayanışma fonunun oluşturulması da verilen destekler arasında. Turizm sektör temsilcilerine göre ülkemizde yürürlüğe konulan mevcut destekler sektör için çok önemli destekler ancak sektörü 2020 de ayakta tutabilmek için yeterli değil. Yapılan vergi ertelemeleri yılsonuna doğru ödenmesi gereken yükümlülükler olmaya devam ediyor. 2020 sezonunun kaybedilmesi durumunda işletmelerden yıl sonu ödeme gücü beklemenin mümkün olmayacağını belirten sektör temsilcileri turizm sektöründe ertelemelerin 2021 sezon sonuna bırakılması gerektiği görüşünde. Seyahat acentası temsilcileri, özellikle büyük konaklama işletmelerinin tur operatörlerinden 2020 sezonu için önemli tutarlarda avans aldığını ve bu avansları da 2020 sezonu için yaptıkları yatırımlarda harcadıklarını belirtiyor. İptaller nedeniyle avansların geri istenmesinin önemli bir sorun olduğunu belirten acenta temsilcileri bazı Avrupa ülkelerinde olduğu gibi iptallerde iade yerine kupon uygulamasının hayata geçmesi gerektiği görüşünde.
